Obecnie coraz częściej można zetknąć się z pojęciem osoby wysoko wrażliwej, gdyż tacy ludzie stanowią ok. 15-20% całego społeczeństwa. Spotkanie z takimi osobami jest możliwe właściwie w każdej chwili, w związku z czym dobrze byłoby wiedzieć coś na ich temat. Poza podstawowymi informacjami na temat WWO, w tym tekście znajdą się także istotne wskazówki odnośnie postępowania z nimi.

WWO – co to?

Termin WWO, czyli wysoko wrażliwych osób wprowadziła amerykańska psycholog – Elaine Aron, według której nie należy tego traktować jako zaburzenia ani poddawać takich ludzi terapii. Za cechę odróżniającą ich od innych uważa się szczególnie silniejsze odczuwanie bodźców zewnętrznych i wewnętrznych.

Badania wspomnianego psychologa potwierdziły, że wysoka wrażliwość wiąże się przede wszystkim z następującymi kwestiami:

• Głębokie przetwarzanie informacji – osoba WWO przeprowadza analizę większej liczby szczegółów, dostrzegając mnóstwo drobiazgów.
• Łatwość ulegania przestymulowaniu – wysoko wrażliwe osoby mocno przetwarzają wszelkie dane, co prowadzi do przeciążenia ich układu nerwowego, w ostateczności skutkując psychicznym zmęczeniem.
• Reaktywność emocjonalna i empatia – osoba wysoko wrażliwa przeżywa silne reakcje emocjonalne, odznaczając się jednocześnie wysokim poziomem empatii.
• Wrażliwość na subtelne bodźce – mózg wysoko wrażliwej osoby widzi zdecydowanie więcej szczegółów oraz różnych bodźców.

Warto także dodać, że w zadaniach percepcyjnych, w których trzeba dostrzegać szczegóły, osoby wysoko wrażliwe wykazują większe pobudzenie w obszarach mózgu, jakie odpowiadają za analizę danych na głębszym poziomie. Cechują się one również zwiększoną aktywnością neuronów lustrzanych, czym wiąże się wysoka empatia czy naśladownictwo.

Osoba wysoko wrażliwa – cechy

Jeśli chodzi o WWO, do cech takich osób należy przede wszystkim zdecydowanie większa wrażliwość emocjonalna w porównaniu z innymi ludźmi, a także naturalna skłonność do refleksji i głębokiego przetwarzania informacji. Za każdym razem dokonują oni wielokrotnej analizy różnych rzeczy, a poza wspomnianą empatią są także zdolni do współodczuwania, martwiąc się problemami różnych osób w taki sposób, jakby były to ich własne kłopoty. Te fakty powodują, że WWO cechuje się wyjątkową skłonnością do odczuwania stresu oraz psychicznego wyczerpania.

Osoby wysoko wrażliwe charakteryzują się także wysoką podatnością na odczuwanie bodźców z zewnątrz i wewnątrz, słysząc dźwięki w sposób inny, wyraźniejszy w porównaniu do pozostałych ludzi, a do tego nawet minimalne światło może działać na nich drażniąco. Zdobywając informacje o tym, co to WWO, należy wiedzieć, że dużym problemem dla takich osobowości jest praca pod presją, a także nadmierna liczba obowiązków będąca w ich przypadku źródłem lęku oraz stresu. Frustrujące może być dla nich również bycie w centrum uwagi lub w dużej grupie osób, raczej skupiając się na przebywaniu w samotności, aby się wyciszyć i odzyskać spokój oraz równowagę.

Osobowość wysoko wrażliwą często myli się z introwertyzmem, lecz w istocie ma ona z nim niewiele wspólnego, a badania dowodzą wręcz, że jest ona bardziej podobna do ekstrawertyzmu.

Warto dodać, że przeżywanie bodźców z zewnątrz i wewnątrz czyni osobę wysoko wrażliwą podatną na przestymulowanie, co może być przyczyną wyczerpania. Taka osobowość często występuje razem z lękiem czy depresją, w związku z czym tacy ludzie czasami udają się na terapię w celu zrozumienia cech różniących ich od innych oraz poznania sposobów na radzenie sobie z tym problemem w życiu codziennym.

W jaki sposób można sprawdzić, czy należy się do WWO?

Szczegółowy test dla osoby podejrzewającej u siebie wysoką wrażliwość opracowała Elaine Aron razem z mężem w latach 90. XX wieku, zwany Skalą Osoby Bardzo Wrażliwej, na której wszystkie pozycje ocenia się od 1 (wcale) do 7 (zdecydowanie tak). Poruszone są w niej następujące kwestie:

• przytłaczanie przez silne bodźce sensoryczne
• wyczulenie na subtelności we własnym otoczeniu
• poczucie znaczenia nastrojów innych osób na swoje samopoczucie
• wrażliwość na ból
• odczuwanie potrzeby wycofania się do miejsca, gdzie można liczyć na większą prywatność, unikając w ten sposób stymulacji
• wrażliwość na działanie kofeiny
• przytłaczanie przez jaskrawe światła, silne zapachy czy nagłe dźwięki
• prowadzenie złożonego życia wewnętrznego
• problem z głośnymi dźwiękami
• mocne poruszenie muzyką lub inną formą sztuki
• skłonność do “zszarganych nerwów” i potrzeby całkowitego “wyłączenia się”
• sumienność
• łatwość wystraszenia
• nerwy związane ze zbyt dużą liczbą rzeczy do zrobienia w zbyt krótkim czasie
• zdolność do podnoszenia komfortu swojego i innych
• irytacja w związku z próbami zmuszenia do robienia mnóstwa rzeczy jednocześnie
• próby unikania błędów lub zapominania o różnych rzeczach
• niechęć do brutalnych filmów i programów
• nieprzyjemne pobudzenie w przypadku chaosu spowodowanego np. dużą liczbą osób dookoła
• negatywny wpływ głodu na koncentrację lub nastrój
• silny wpływ życiowych zmian na daną osobę
• zachwycanie się delikatnymi zapachami, smakami czy dźwiękami
• nieprzyjemne odczucia w związku z wieloma zdarzeniami w 1 chwili
• próby unikania przykrych lub przytłaczających sytuacji
• negatywna reakcja na silne bodźce w postaci, chociażby głośnych dźwięków
• zdenerwowanie i gorsze wykonywanie zadań w przypadku rywalizacji lub obserwowania przez inne osoby
• nieśmiałość w dzieciństwie

WWO – co to znaczy dla najbliższego otoczenia

Osoby wysoko wrażliwe mogą borykać się z problemami w codziennym funkcjonowaniu związanymi z koniecznością przystosowywania się do nowych sytuacji, co wywołuje u nich silny lęk i stres, a dotyczy to także pozytywnych zmian. Warto jednak zaznaczyć, że tacy ludzie są skłonni do nawiązywania oraz tworzenia silnych więzi z innymi, pragnąc głębokich relacji oraz próbując budować je samodzielnie. Mocno dbają one o swój związek, jednocześnie intensywnie przeżywając wszelkie kłótnie, których starają się jednak unikać, raczej stawiając na konstruktywny dialog. Charakteryzują się również ponadprzeciętną zdolnością do empatii, czyli zrozumienia innych.

Dla osoby wysoko wrażliwej duże znaczenie ma czas dla siebie i odpowiednia przestrzeń do wyciszenia się w samotności oraz odzyskania wcześniejszej równowagi. Według badań wspomnianej specjalistki, taki człowiek razem z partnerem czerpie satysfakcję ze związku w sytuacji wzajemnej akceptacji i zrozumienia reguły działania swoich schematów myślowych.

Osoba WWO na rynku pracy

Wysoko wrażliwa osoba odczuwa silny stres w związku z szukaniem lub rozpoczęciem nowej pracy, a brak akceptacji zmian oznacza dla nich kłopoty z uzyskaniem awansu. Praca w atmosferze chaosu jest dla nich całkowicie nierealna, a do tego stresują się opinią innych, odczuwając także niechęć do działań w dużych grupach. Warunki zamieszania i przestymulowania są dla nich równoznaczne z brakiem efektywności wykonywanych obowiązków.

Wysoko wrażliwe osoby potrafią wnieść do firmy dużą wartość, wykazując niezwykłe zaangażowanie w swoją pracę, wykonując wszelkie zadania zgodnie z wcześniej przygotowanym przez siebie planem i starając się o ich błyskawiczną realizację ze względu na świadomość przytłoczenia późniejszym nadmiarem obowiązków. Cechują się oni sumiennością oraz pracowitością, jednak problemem jest dla nich obserwowanie przez przełożonego lub inne osoby, a do tego szczególne znaczenie ma dla nich jasna i prosta komunikacja.

W jaki sposób można wesprzeć osobę z WWO?

Osoba wysoko wrażliwa potrzebuje przede wszystkim wyrozumiałości ze strony drugiego człowieka. Największe znaczenie ma w tym przypadku zrozumienie sposobu funkcjonowania takich ludzi i tego, co jest dla nich niezbędne, aby uniknąć poważnych kłopotów w życiu codziennym. Warto więc umożliwić komuś takiemu życie w swoim tempie, zapewniając mu jednocześnie przestrzeń do samotnego wypoczynku oraz wyciszenia się. Niezwykłą rolę odgrywa w tej sytuacji i pozwolenie na wyrażanie emocji, a także delikatność ze strony innych, gdyż WWO mają skłonność do głębszego odczuwania.

Porady dla rodziców dzieci z WWO

Badania wyraźnie wskazują na dziedziczność WWO, w związku z czym rodzice powinni być świadomi tego, czy ich pociecha jest wysoko wrażliwa, gdyż sposób traktowania maleństwa może mieć znaczny wpływ na jego rozwój. W sytuacji, kiedy wysoka wrażliwość się potwierdzi, należy dużą wagę poświęcać szanowaniu uczuć i emocji brzdąca, chwaląc przy tym jego zdolność do obserwacji oraz wyłapywania nawet najdrobniejszych szczegółów. Liczy się tutaj również wsparcie w przeżywaniu emocji, a także gwarancja poczucia stabilności i bezpieczeństwa.

Dziecko z WWO może źle czuć się, będąc w grupie, w związku z czym zmuszanie go do sportów zespołowych czy przebywania w towarzystwie wielu rówieśników jest kiepskim pomysłem. Należy unikać tworzenia sytuacji nakładających na brzdąca zbyt wielką presję, a do tego przyda się rozmowa z nim odnośnie wysokiej wrażliwości i próba wytłumaczenia, na czym ona polega oraz w jaki sposób może wpływać na jego codzienne funkcjonowanie.

Osób wysoko wrażliwych jest sporo, dlatego warto wiedzieć, jak z nimi postępować. Powyższe informacje z pewnością pomogą w prawidłowym nawiązaniu relacji z takich ludźmi w pracy, w domu czy na ulicy. Zrozumienie ich odgrywa szczególną rolę w firmach, w których mogą być świetnymi pracownikami, lecz duże znaczenie ma tutaj dostosowanie warunków pracy do ich osobowości. Wiedzę o WWO muszą posiadać także świeżo upieczeni rodzice, aby już od najmłodszych lat obserwować, czy ich dziecko cechuje się wysoką wrażliwością.