W dzisiejszym świecie, pełnym bodźców i presji, apatia staje się coraz powszechniejszym problemem. Pod jej wpływem świat wokół zdaje się tracić kolory, a codzienne czynności stają się ciężarem pozbawionym sensu. To podstępny przeciwnik, który potrafi ukraść radość, motywację i chęć do działania, pozostawiając nas w emocjonalnej pustce. W tym artykule odpowiemy na najważniejsze pytania: Kiedy chwilowy spadek nastroju zmienia się w apatię? Skąd się bierze? I co najważniejsze – jak możemy sobie z nią poradzić?

Zanurzymy się w świat apatii, by zrozumieć jej mechanizmy i poszukać sposobów na odzyskanie pełni życia.

Czym jest apatia?

Długotrwały spadek motywacji, izolacja i bierność w sprawach życia codziennego, mogą być pierwszymi oznakami apatii. Dodatkowo charakterystycznym i uciążliwym objawem jest zmniejszone odczuwanie oraz problemy z wyrażaniem emocji. Osoba cierpiąca wskutek apatii odsuwa się od bliskich, odczuwa obojętność i traci zainteresowanie dotychczasowo przynoszącymi radość elementami życia, nie jest chętna do spędzania czasu z przyjaciółmi, czy uprawiania pasji.

Istnieje rozróżnienie na apatię receptywną (emocjonalną) oraz zwykłą (motywacyjną). Apatia emocjonalna charakteryzuje się brakiem lub zmniejszoną wrażliwością na emocje, może objawiać się brakiem zainteresowania zdarzeniami, które wcześniej wywoływały silne przeżycia. Natomiast postać zwykła związana jest z brakiem inicjatywy, trudnościami w podejmowaniu działań, niską motywacją oraz z deficytami w planowaniu i organizacji czynności.

Należy pamiętać, że długotrwała apatia znacząco wpływa na jakość życia, relacje, a przedłużające się objawy mogą świadczyć o zaburzeniach neurologicznych lub psychiatrycznych. Do najczęstszych nieprawidłowości kojarzonych z apatią, należą: depresja, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, choroba Huntingtona, demencja czołowo-skroniowa, schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa. Niekiedy występuje jako reakcja na traumatyczne wydarzenie.

Uczucie zniechęcenia, bierność, bezsenność – objawy apatii

Apatia nie ogranicza się wyłącznie do zobojętnienia to stan, w którym codzienne funkcjonowanie zostaje zredukowane do absolutnego minimum. Osoba dotknięta silnym uczuciem beznadziei wciąż potrafi spełniać podstawowe obowiązki, takie jak wstawanie o tej samej porze, dojazd do pracy czy wykonywanie rutynowych czynności. Jednak nie podejmuje żadnej aktywności wykraczającej poza codzienne obowiązki. Trudno jej zatroszczyć się o dobrą dietę, aktywność fizyczność, ponieważ nie czuje sensu w dbaniu o siebie. Czas wolny spędza pasywnie, bez emocjonalnego zaangażowania, tracąc kontakt z bliskimi i nie podejmując prób podtrzymywania relacji. Towarzyszy jej ciągłe zmęczenie, problemy z koncentracją, co zakłóca normalne funkcjonowanie.

Dodatkowo chory zmaga się z zaburzeniami snu, które są częstym objawem apatii. Osoba w tym stanie przesypia całe dnie lub ma problemy z zaśnięciem, wybudza się w nocy, niekiedy cierpi na bezsenność. Warto zwrócić uwagę na okres utrzymywania się tego stanu. Jeśli trwa on ponad dwa tygodnie, należy zwrócić się do specjalisty, ponieważ może to świadczyć o występowaniu zaburzeń psychicznych lub zdrowotnych.

Przyczyny apatii

Stan apatii nie jest klasyfikowany jako jednostka chorobowa, natomiast może być symptomem rozwijających się w organizmie nieprawidłowości. Lekarz, który stwierdzi występowanie przewlekłej obojętności, powinien skupić się na znalezieniu jej pierwotnej przyczyny. Warto zwrócić się do specjalisty, który pomoże w znalezieniu źródła złego samopoczucia osoby cierpiącej. Apatia zaliczana jest do dolegliwości chorobowych, jeśli trwa dłużej niż dwa tygodnie.

Apatia może być objawem następujących chorób:

• Choroba Alzheimera,
• Otępienie czołowo-skroniowe,
• Postępujące porażenie nadjądrowe,
• Choroba Huntingtona,
• Udar mózgu,
• Choroba Parkinsona,
• Urazy mózgu,
• Nadczynność lub niedoczynność tarczycy,
• Cukrzyca,
• Zaburzenia układu krążenia,
• Wysokie niedobory żelaza i/lub innych pierwiastków,
• Niepożądane działanie leków,
• Menopauza,
• Depresja,
• Schizofrenia,
• Choroba afektywna dwubiegunowa.

Osoby borykające się z tym stanem przez dłuższy czas mogą doświadczać braku chęci do życia, poprzez uciążliwość dolegliwości. Jednak doświadczanie apatii nie zawsze musi świadczyć o poważnym zaburzeniu, niekiedy pojawia się w wyniku nadmiernego stresu, a objawy ustępują po zakończeniu trudnego okresu.

Apatia u dziecka

Apatia jest stanem, który może pojawić się niezależnie od wieku, dlatego ze względu na ryzyko pojawienia się u dziecka, rodzice powinni wiedzieć, czym jest i na jakie symptomy warto zwracać uwagę. Niepokojące objawy czasami występują u niemowląt i ich powodem najczęściej są różnego rodzaju choroby, gorączka, katar, biegunka, a nawet anemia. Z każdym pogorszeniem stanu noworodka należy niezwłocznie udać się do lekarza.

U starszego dziecka powody apatii mogą wynikać z dodatkowych czynników. Kilkulatek pod wpływem braku akceptacji w szkole, przemocy rówieśniczej, często doświadcza uczucia zniechęcenia i zobojętnienia. W takiej sytuacji rodzice powinni interweniować, nie czekając na rozwinięcie się tego stanu i zbadać jego przyczynę.

Natomiast apatia w wieku nastoletnim występuje jako przejściowy element dojrzewania, jednak nie zawsze jest wynikiem burzy hormonalnej. Dlatego jeśli trwa dłużej, opiekunowie dziecka nie powinni tego ignorować, ponieważ zlekceważenie apatii, może odbić się wyjątkowo niekorzystnie na jego późniejszym, dorosłym życiu. Pierwszymi ważnymi oznakami jest zaniedbanie w nauce, zanik zainteresowań, brak sił zmobilizowania się do jakiegokolwiek działania. Rodzice oprócz pomocy specjalisty mogą pobudzić dziecko do działania, starać się budować uczuciowy związek z otoczeniem np. poprzez wspólne aktywności sportowe, wycieczki, kreatywne spędzanie czasu, rozmowy.

Jak leczyć apatię?

Najważniejsze w leczeniu apatii jest niebagatelizowanie jej objawów. Warto zwrócić się do lekarza pierwszego kontaktu, który po przeprowadzeniu wywiadu zleci badania diagnostyczne lub skieruje do specjalisty. Apatia może być pierwszym stadium różnych chorób, dlatego pierwszym krokiem powinno być określenie przyczyny tego stanu. Na podstawie diagnozy możliwe jest dostosowanie leczenia do czynnika wywołującego złe samopoczucie.

Niekiedy przyczyna apatii związana jest z problemami natury psychicznej, gorszym okresem lub zaburzeniami psychicznymi. Dlatego nawet jeśli diagnoza wykluczy występowanie przewlekłych chorób fizycznych, ważne jest, by skorzystać z pomocy psychiatry i psychologa. Apatia może być objawem poważnych zaburzeń psychicznych, które wymagają stałego leczenia terapeutycznego, a często również zastosowania terapii farmakologicznej. Psychoterapeuta pomoże określić przyczynę występowania obniżonego nastroju, obojętności i pomoże dobrać narzędzia, które pomogą pacjentowi w odzyskaniu zdrowia.

Praktyczne wskazówki jak leczyć apatię

Tak jak przy innych stanach i chorobach, tak i w empatii warto wprowadzić holistyczne podejście. Stosowanie się do zaleceń specjalisty jest niezbędne, a wprowadzenie zmian do codziennego życia może dodatkowo przyśpieszyć proces leczenia. Kluczowe jest rozpoczęcie działania małymi krokami, osoby cierpiące na apatię nie mają wystarczająco energii i motywacji. Wykonywanie jednej małej czynności dziennie jest już krokiem do wyjścia ze stanu apatycznego. Poniżej przedstawiamy praktyczne wskazówki, które mogą pomóc odzyskać zdrowie:

1. Uświadomienie i chęć zmiany: Pierwszym krokiem jest zaakceptowanie i uznanie, że mamy problem z apatią. Bez chęci, aby się z tego wyzwolić, może być trudno wprowadzić niezbędne zmiany.
2. Rozmowa z bliskimi lub specjalistą: Warto porozmawiać o swoich problemach z bliskimi, których wsparcie może okazać się istotne w drodze do wyzdrowienia. Skorzystanie z pomocy psychologa lub psychiatry pozwoli cierpiącej osobie na dostęp do narzędzi, które ułatwią nawigowanie w codziennym funkcjonowaniu z apatią.
3. Aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia, krótki spacer, przebywanie w naturze — wpływają na zwiększenie poziomu endorfin, które podnoszą nastrój, redukują stres i poprawiają samopoczucie.
4. Zdrowa dieta i sen: Utrzymanie zbilansowanej diety i odpowiedniej ilości snu wpływa pozytywnie na energię i nastrój, co jest ważne dla utrzymania motywacji. Nie trzeba przechodzić na restrykcyjną dietę, wystarczającym krokiem będzie np. dodanie warzyw do każdego posiłku. A przewietrzenie pokoju przed spaniem i znalezienie swojej wieczornej rutyny pomoże przy zachowaniu odpowiedniej higieny snu.
5. Rozwijanie zainteresowań: Pomimo trudności z praktykowaniem hobby w stanie apatii, to właśnie pielęgnowanie pasji podnosi poziom motywacji. Znalezienie nowych zainteresowań może być dobrym wyjście, dla tych którzy nie mogą wrócić do wcześniejszych hobby. Warto pomyśleć o wybraniu prostego zajęcia np. kolorowanie, układanie puzzli, czytanie.
6. Redukcja stresu: Znalezienie i stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie, może pomóc w radzeniu sobie ze stresem i poprawić samopoczucie. Popularnymi sposobami na redukcje lęku i niepokoju są treningi Jacobsona lub Schultza, które można zrobić w domu.
7. Relacje społeczne: Dbanie o kontakt z bliskimi, znajomymi, a nawet udział w grupowych aktywnościach może zapobiec poczuciu izolacji i dodać otuchy.
8. Włączenie nowych doświadczeń: Wypróbowywanie nowych hobby, planów ćwiczeń lub poznawanie nowych ludzi może pomóc w odzyskaniu zainteresowania życiem. Regularne uczestnictwo w muzykoterapii lub arteterapii, może pomóc w złagodzeniu objawów apatii.
9. Utrzymanie równowagi: Ważne jest dbanie o równowagę między pracą lub szkołą a odpoczynkiem, aby uniknąć wypalenia. Warto codziennie wyznaczyć sobie czas na odpoczynek, wprowadzić małe przyjemności, które umilą dzień.

Małe zmiany mają ogromne znaczenie w procesie wychodzenia z apatii. Choć kluczowe jest wsparcie specjalisty, to właśnie świadome działanie – krok po kroku – przywraca równowagę emocjonalną. Dbałość o zdrowie fizyczne, relacje i zaangażowanie w proste aktywności może skutecznie wspierać leczenie i pomóc odzyskać sens w codzienności.

Uczucie zniechęcenia i bierność – co to jest apatia i jak ją przełamać?

Współczesność stawia przed nami wiele wyzwań, jednak rozpoznanie i zrozumienie apatii to ważny krok ku temu, by nie pozwolić, by stała się ona niewidzialnym wrogiem codzienności. Apatia to nie tylko brak motywacji, to stan, który może wyciszyć emocje, osłabić relacje i odebrać sens nawet najprostszych czynności. Dbanie o sygnały płynące z ciała i umysłu, szybka reakcja na niepokojące zmiany, a także gotowość do sięgnięcia po pomoc, mogą realnie zmienić tor życia osoby dotkniętej tym stanem. Odpowiednie leczenie, wsparcie specjalistów i najbliższych, a także drobne zmiany w stylu życia, stanowią fundament skutecznego powrotu do wewnętrznej równowagi.

Gdy obojętność staje się codziennością, warto zatrzymać się i zadać pytanie: czy to już moment, by poprosić o pomoc?